Marszałkowska - pl. Konstytucji - Waryńskiego - Nowowiejska - al. Wyzwolenia - Sempołowskiej - al. Armii Ludowej - pl. Na Rozdrożu - Aleje Ujazdowskie - Agrykola - Szwoleżerów - 29 Listopada - Czerniakowska - Suligowskiego - Podchorążych - Czerska - Gagarina - Nehru - Zwierzyniecka - Czerniakowska - Becka - Most Siekierkowski - Wieniawy-Długoszowskiego - Kosmatki - Sęczkowa - Wojsławicka - Wał Miedzeszyński - Ligustrowa - Bronowska - Masłowiecka - Jeziorowa - Panoramy - Peonii - Wał Miedzeszyński - Cyklamenów - Heliotropów - działka - Heliotropów - Cyklamenów - Wał Miedzeszyński - Wybrzeże Szczecińskie - Most Świętokrzyski - Wybrzeże Kościuszkowskie - Jaracza - Solec - al. 3 Maja- Park Kultury - Hoene-Wrońskiego - Hopfera - Agrykola - Aleje Ujazdowskie - al. Armii Ludowej - Sempołowskiej - al. Wyzwolenia - Plac Zbawiciela - Nowowiejska - Waryńskiego - pl. Konstytucji - Marszałkowska

Najpierw coś z cyklu ogłoszeń.

Blog można obecnie znaleźć na Facebooku. Mam nadzieję, że ułatwi to czytelnikom dostęp do informacji o kolejnych wpisach zamieszczanych tutaj.

A teraz pora już na właściwy temat.
Od początku lat 80. mijam Osiedle Las w drodze na działkę. Czasem widzę je z wysokości Wału Miedzeszyńskiego, czasem bliżej jadąc wzdłuż Trasy Siekierkowskiej. Obecnie Las funkcjonuje pod nazwą osiedle, ale do 1951 roku była to wieś, leżąca tuż przy granicy z Warszawą. Wieś pierwszy raz pojawia się w źródłach w XV wieku, jako wieś należąca do dóbr szlacheckich. Potem można napotkać nazwę Las Koło. W późniejszym czasie miała się jeszcze pojawić nazwa Tomków Las, co autor strony poświęconej Osiedlu Las wywodzi od herbu Tomków i związanych z tym nazwisk Tomkiewicz i Tomkowicz. Nazwa taka pojawia się w spisie parafii w Zerzeniu w 1617 roku. W 1727 roku Las zostaje włączony do dóbr wilanowskich w wyniku zakupu jakiego dokonała Elżbieta z Lubomirskich Sieniawska od Urszuli Czermińskiej (córki marszałka koronnego Kazimierza Ludwika Bielińskiego). Duże zniszczenia spowodowały walki o Pragę w 1794 roku. Gdy wojska Suworowa szturmowały Pragę. Kolejne zniszczenie wsi przyniosło Powstanie Listopadowe, a szczególnie pierwsza bitwa wawerska. W latach 1837-38 mieszkańcy wsi zostali oczynszowani. Wymiar czynszu stanowił jeden dzień pracy od każdych 4 mórg ziemi, na rzecz folwarku Zastów stanowiącego część dóbr wilanowskich. W 1838 roku ze wsi wydzielono na potrzeby Wincentego Chmielewskiego kolonię Bluszcze. Obejmowała zachodnią cześć obecnego osiedla. W 1864 roku wieś została uwłaszczona i przyłączona do gminy Zagóżdż.
Na życie w wiosce duży wpływ miała też Wisła i powodzie. Szczególnie powódź w 1884 roku poczyniła duże zniszczenia. O tej powodzi wspominałem przy okazji opisu stacji pomp przy Czerniakowskiej 124. Po 1887 roku zaczęły się prace mające zabezpieczać teren wsi i okolic przed powodzią. W 1902 roku zdecydowano się na budowę wału przeciwpowodziowego. Budowę prowadzono w latach 1905-11. Jednak budowa wału miała też skutki uboczne w postaci podniesienia się wód gruntowych oraz zalania części terenu wsi Las. Ten problem uregulowano dopiero w latach 20. powołując do życia w 1924 roku Wawerską Spółkę Wodną. Lata dwudzieste są też okresem komasacji gruntów. W związku z tym w latach 1921-27 przeprowadzono pomiary a w latach 1928-29 doszło do zmiany lokalizacji siedlisk, zamiany łąk i pól. Oczywiście jak to bywa w takich sytuacjach, nie obyło się bez kłótni i sporów.
Okres II wojny światowej przyniósł kolejne zniszczenia. W sierpniu 1944 roku w budynku szkoły Niemcy stworzyli obóz dla mężczyzn zatrzymanych do budowy okopów i zabezpieczeń. Potem podobnie jak na Grochowie i Kamionku wywieziono ich na roboty do Niemiec.
W efekcie działań wojennych zniszczony został budynek szkoły. Odbudowę przeprowadzono w latach 1945-46. Szkoła funkcjonowała w nim do 1968 roku. Wówczas przeprowadziła do zbudowanego obok nowego gmachu. Funkcjonuje do dzisiaj jako Szkoła Podstawowa nr 128. Budynek dawnej szkoły został przekazany Samopomocy Chłopskiej. W 1972 roku otwarto sklep i Ośrodek Nowoczesnej Gospodyni, zastąpiony w  1977 roku sklepem Polmozbytu. Obecnie co widać poniżej, budynek przy Sęczkowej 60, jest pomalowany na bardzo ostry zółty kolor i mieści sklep z wyposażeniem sanitarnym.

Gmach najbardziej żółty z żółtych © oelka

Przed budynkiem w ostatnich latach powstało rondo po zmianie przebiegu ulicy Kadetów. Rondo prezentowałem 26 maja 2012 roku, za sprawą oryginalnie wytyczonego przejazdu dla rowerów. Nie tam, gdzie jest obniżony, lecz tam gdzie jest wysoki krawężnik.
Ulice na terenie włączonego do Warszawy Lasu, aż do lat 2000-2001 były drogami polnymi, z czasem wyłożonymi płytami monowskimi. W 1990 roku w Osiedlu Las były dostępne trzy czynne aparaty telefoniczne. W dzisiejszych czasach, w dobie telefonii komórkowej wydaje się to abstrakcją. Jeszcze w latach 90. po opuszczeniu Gocławia i przeprawieniu się wąską kładką przez Kanał Nowa Ulga można było odnieść wrażenie, że cofamy się w czasie przynajmniej o 20 lat.
Przegląd osiedla zacznę od dawnych Bluszczy. Były to okolice ulicy Kosmatki. Dzisiaj, po zbudowaniu w sąsiedztwie Trasy Siekierkowskiej ta okolica zmieniła się nie do poznania. Szczęśliwie nie doszły do skutku plany budowy wzdłuż ulicy Kosmatki ośmiopiętrowych bloków.Wobec tego można tu jeszcze zobaczyć typową zabudowę dla całego Wawra. Na początek wyglądający na opuszczony budynek przy Kosmatki 32.

Kolejny to typowe dla Wawra stylu pudełkowego przy Kosmatki 38. O "stylu pudełkowym" pisałem 26 maja 2013 roku prezentując bardzo podobny budynek przy ulicy Panoramy. "Styl pudełkowy to określenie, jakie znalazłem w artykule w numerze 34 Stolicy z 1955 roku.

Zniknął natomiast budynek ostatnio budynek, który stał pomiędzy ulicami Stoczniowców i Kosmatki. Ja posiadam jego zdjęcie archiwalne z lata ubiegłego roku. Miejsce gdzie stał zostało mocno przebudowane podczas budowy Trasy Siekierkowskiej. Kiedyś w latach 90. miałem problem, aby znaleźć wylot ulicy Stoczniowców na Kosmatki.

Tuż przy Wale Miedzeszyńskim, obecnie za ekranem dźwiękochłonnym schowany jest jeden z pokaźniejszych przykładów wcześniejszej zabudowy. Jest to budynek przy Narodowej 3. Narodowa cały czas jeszcze jest wyłożona mocno już podniszczonymi płytami monowskimi.

Takich budynków jest na terenie Osiedla Las kilka. Podobne rozmiary ma dom przy Wale Miedzeszyńskim 530.Przypomnę jeszcze pokazywany 14 kwietnia 2012 dość pokaźny budynek warsztatowy przy Sęczkowej 30.

Ciężko jest w dawnej wsi znaleźć drewniany budynek. Rozbiórkę, być może już ostatniego drewnianego domu przy Wale Miedzeszyńskim 470A pokazałem 3 kwietnia 2011.

Osiedle Las powoli i dość bezwładnie zabudowuje się zespołami szeregowych domów jednorodzinnych stawianych nie wzdłuż ulic, lecz wgłąb posiadanych działek. Przypomnę jeszcze, że 13 maja 2013 roku pokazywałem tu leżące po sąsiedzku przystanie PTTK i wędkarzy "Sum".
Z naszego punktu widzenia infrastruktura rowerowa jest niestety porażką. Przebudowując ulicę Kadetów zbudowano ciąg pieszo-rowerowy. Przejazd dla rowerów na skrzyżowaniu Kadetów i Sęczkowej już raz prezentowałem prezentowałem 26 maja 2012 roku. Jednak pokazanie tego bareizmu warte jest kolejnych zdjęć.

Tym razem widać jak malujący przejazd minęli się z brukarzami układającymi wzorek z betonowej kostki. 
Teraz zaś buduje się ulica o tymczasowej nazwie Nowozabielska, na odcinku od Stoczniowców do Kadetów.

Tu droga dla rowerów będzie asfaltowa, ale po jednej stronie zamiast chodnika. W efekcie będą ja zwiedzać piesi. Wawer niestety jak dotychczas nie radzi sobie z budową dobrej infrastruktury rowerowej.