Marszałkowska - pl. Defilad - Emilii Plater - Twarda - Grzybowska - Graniczna - pl. Żelaznej Bramy - Ptasia - Zimna - Elektoralna - Chłodna - Żelazna - pl. Starynkiewicza - Lindleya - Koszykowa - Krzywickiego - Nowowiejska - Waryńskiego - pl. Konstytucji - Marszałkowska

 Pojechałem na ciekawe spotkanie na Chłodnej 25. Być może coś interesującego z tego wyniknie. Warto się przy okazji przyjrzeć najbliższej okolicy, czyli Chłodnej, w sąsiedztwie skrzyżowania z Żelazną. Chłodna pojawiła się 16 kwietnia 2014 roku przy okazji wpisu o Osi Saskiej.

Chłodna 25 © oelka

Chłodna podobnie jak Elektoralna zabudowywała się już w XVIII i XIX wieku. Często było to budynki porównywalne z zabudową takich ulic jak Nowy Świat. Chłodna w najbliższym sąsiedztwie Żelaznej posiada trzy ciekawe przykłady kamienic z różnych okresów swojej historii.
Dzisiaj na jednej ulicy ciężko jest o takie zestawienie. W okresie międzywojennym nawet na Marszałkowskiej można było napotkać budynki z końca XVIII lub początku XIX wieku tuż obok współczesnej zabudowy.
Najstarszym przykładem będzie tu Chłodna 27. Parterowy budynek powstał w tym miejscu zapewne w latach 70. XVIII wieku. Budowla w obecnym kształcie pochodzi z lat 1820-30. W okresie międzywojennym w tympanonie przebite było prostokątne okno. Być może wcześniej w tym miejscu znajdował się zegar w oprawie z gałązek akantu. W czasie wojny budynek spłonął. Odbudowany został po 1957 roku. Zlikwidowano witryny sklepowe przebite zapewne pod koniec XIX lub już w XX wieku, w tympanonie zlikwidowano okno z oprawą na rzecz okulusa. Obecnie, po wyburzeniach po zakończeniu II wojny światowej jest to najstarszy budynek zachowany przy Chłodnej.

Budynek pod numerem 27 jest przykładem kamienicy z pierwszej połowy XIX wieku.
Część budynków z tego okresu zniknęła już w końcu XIX wieku, lub w początkach XX, gdy następowały w Warszawie kolejne ożywienia ruchu budowlanego. Tak było z kamienicą Karola Kijoka przy Chłodnej 20, zbudowaną w latach 1819-20. Nazywana była "Pod zegarem" z racji umiejscowienia zegara w elewacji budynku. Jeden z kolejnych właścicieli, Zygmunt Lewin zbudował w tym miejscu nowy budynek. Projekt przygotowali Józef Napoleon Czerwiński wraz z Wacławem Heppenem. Kamienicę zbudowano w latach 1912-13. Jest to wczesnomodernistyczny budynek o elewacji z elementami neobarokowymi i neoklasycystycznymi. Budynek zajmuje dość głęboką działkę obudowaną oficynami i podzieloną poprzeczną oficyną na dwa zamknięte podwórza. Pierwotnie kamienica liczyła sześć kondygnacji. Elewacja otrzymała zwieńczenie, które rozebrano po wojnie wraz z ostatnią kondygnacją. Doszło do tego zapewne w związku z "dopasowaniem" kamienicy do bloków budującego się osiedla "Mirów". Wspólnota zarządzająca kamienicą w 2007 roku przeprowadziła remont elewacji wraz z odtworzeniem jej wystroju. W przyszłości planowana jest odbudowa brakującego piętra wraz ze zwieńczeniem. Dodam, że kamienicę z tego samego okresu znajdującą się przy Koszykowej 70, opisywałem na blogu 2 października 2013 roku.

Ostatni z budynków to przykład modernizmu z okresu międzywojennego. Jest nim kamienica przy Chłodnej 25/Żelaznej 75A, Ignacego Partowicza wzniesiona w latach 1937-38 według projektu Edwarda Hersteina. Po uszkodzeniach wojennych została odbudowana w latach 1958-59 według projektu Stanisława Marzyńskiego.

Dodam, że 29 października 2011 roku prezentowałem na blogu inny zachowany projekt Edwarda Hersteina - kamienicę przy ulicy Dzikiej 17.
Kamienica Partowicza była jednym przy Chłodnej przykładem międzywojennego modernizmu. W okolicy zachowało się jeszcze kilka takich budynków z tego okresu.
Do Chłodnej zapewne wkrótce będzie okazja powrócić. Szczególnie do odcinka za ulicą Żelazną.