Powstańcy na Bródnie

Sobota, 3 sierpnia 2013 · dodano: 28.08.2013 | Komentarze 2

Wilcza - Koszykowa - Lindleya - Żelazna - Nowolipie - al. Jana Pawła II - Dzielna - Karmelicka - Lewartowskiego - Stawki - Muranowska - Konwiktorska - Zakroczymska - Wenedów - Most Gdański - Starzyńskiego - Darwina - Namysłowska - Starzyńskiego - 11 Listopada - Odrowąża - Cmentarz Bródnowski - Odrowąża - św. Wincentego - 11 Listopada - Ratuszowa - Wybrzeże Helskie - Wybrzeże Szczecińskie - Wał Miedzeszyński - Bajońska - Wersalska - Brukselska - Ateńska - Arabska - Afrykańska - Wał Miedzeszyński - Jeziorowa - Panoramy - Peonii - Wał Miedzeszyński - Cyklamenów - Heliotropów -- Zawilców - Wał Miedzeszyński - Most Siekierkowski - Becka - Witosa - Beethovena - Sobieskiego - Belwederska - Aleje Ujazdowskie - al. Armii Ludowej - Sempołowskiej - al. Wyzwolenia - Plac Zbawiciela - Nowowiejska - pl. Politechniki - Lwowska - Koszykowa - Piękna

1 sierpnia 1944 roku wybuchło w Warszawie Powstanie Warszawskie. Największym cmentarzem związanym z powstaniem jest Cmentarz Powstańców Warszawy na Woli, w pobliżu skrzyżowania Redutowej i Wolskiej. Historia owego cmentarza i próby jego ukrycia za czasów PRL-u to osobny temat. O Cmentarzu Bródzieńskim pisałem 10 maja. Dzisiaj w pewnym sensie powracam do tego tematu. Przy okazji wizyty na cmentarzu rozejrzałem się za grobami związanymi z powstaniem. Co jest o tyle łatwe, że jeden z nich bezpośrednio sąsiaduje z jedną z moich rodzinnych mogił.

W pierwszej z mogił spoczywa Wiesław Zalewski "Jackowski". Wiadomo, że był studentem Politechniki Warszawskiej. W Armii Krajowej otrzymał stopień kaprala podchorążego. Był dowódcą 109 plutonu w batalionie "Bicz" stanowiącym część zgrupowania "Krybar". Wraz ze swoim zgrupowaniem walczył na Powiślu. Po wycofaniu się z Powiśla zgrupowanie walczyło w górnej części Śródmieścia broniąc odcinka na ulicach Nowy Świat i Wareckiej, oraz koło Poczty Głównej. Właśnie na Wareckiej zginął "Jackowski" 17 lub 18 września 1944 roku. (1)
Bardzo blisko, w tej samej alei spoczywa Wiesława Makus "Wiesia":



Wiesława Makus "Wiesia" urodzona 3 maja 1922 roku, łączniczka-sanitariuszka. Stare Miasto, Śródmiescie, bat. "Łukasiński", III komp. Poległa 15 lub 17.08.1944 najprawdopodobniej na Starym Mieście, które było bronione przez powstańców do 1 września 1944. (2)
W tej samej alei 34 są dwa groby osób, które zginęły podczas powstania, ale nie są uwzględnione w encyklopedii. Były zapewne więc osobami cywilnymi. Pierwszym jest grób Stanisławy Moczydłowskiej, która zginęła 19 września 1944 roku.



Drugą również pochowaną w alei 34 w kwaterze 32B jest Władysław Kowaliński:



Warto też wspomnieć o istnieniu tablicy upamiętniająca żołnierzy Armii Krajowej obwodu Warszawa - Praga przy Alei Głównej:



W czasie powstania żołnierze Obwodu Praga, mieli najmniej szczęścia i ze względu na słabe zasoby kadrowe oraz jeszcze słabsze uzbrojenie nie byli wstanie osiągnąć większych sukcesów. Praga była mocno obsadzona przez Niemców (kolej zakłady przemysłowe, obiekty wojskowe), duże obszary bez zwartej zabudowy uniemożliwiły rozszerzenie walk poza rejon IV i V obwodu obejmujący Michałów, Szmulowiznę i Pragę. Na Grochowie powstańcy zbierający się na otwartym terenie przy Kanale Wystawowym zostali rozproszeni dużo wcześniej, za nim doszło do godziny "W".
Z powstaniem i jego uczestnikami wiąże się też w pewien sposób Pomnik Więźniów Politycznych Straconych w latach 1944 – 1956. Wzniesiony w latach 1998-2001 w pobliżu bramy prowadzącej na Odrowąża przy wylocie ulicy Staniewickiej, upamiętnia tych, którzy zostali potajemnie pochowani na Bródnie przez UB:



Wśród potajemnie chowanym tu ofiar było również wielu żołnierzy podziemia i uczestników Powstania.

Zebranie czterech grobów związanych z powstaniem w kwaterach 32B i 34B przy alei 34 jest dziełem przypadku. Niemniej rozglądając się po Cmentarzu Bródnowskim można znaleźć i inne, gdzie leżą bądź powstańcy, bądź osoby cywilne, które zginęły w czasie powstania.

Różnice w dacie śmierci Wiesława Zalewskiego oraz Wiesławy Makus wynikają z podania innych dat w Encyklopedii Powstania Warszawskiego niż umieszczone na grobach.
(1) Informację o na temat Wiesława Zalewskiego "Jackowskiego "można znaleźć w Wielkiej Ilustrowanej Encyklopedii Powstania Warszawskiego, w tomie 6 na stronie 708.
(2) Informację o Wiesławie Makus "Wiesi" można też znaleźć w Wielkiej Ilustrowanej Encyklopedii Powstania Warszawskiego, w tomie 6 na stronie 146.