Marszałkowska - pl. Konstytucji - Waryńskiego - Nowowiejska - al. Wyzwolenia - Sempołowskiej - al. Armii Ludowej - Al. Ujazdowskie - Agrykola - Hopfera - Hoene-Wrońskiego - Park Kultury - Kruczkowskiego - Topiel - Oboźna - Browarna - Karowa - Wybrzeże Kościuszkowskie - Grodzka - Wybrzeże Kościuszkowskie - Most Świętokrzyski - Wybrzeże Szczecińskie - Wał Miedzeszyński - Most Siekierkowski - Becka - Witosa - Beethovena - Sobieskiego - Belwederska - Spacerowa - Klonowa - Belwederska - Al. Ujazdowskie - al. Armii Ludowej - Sempołowskiej - al. Wyzwolenia - Nowowiejska - Waryńskiego - Pl. Konstytucji - Koszykowa - Lwowska - Poznańska - Wilcza - Emilii Plater - Koszykowa - Piękna

Dynasy to miejsce na swój sposób pechowe, patrząc na różne niezbyt udane inwestycje w tym miejscu.
Historia Dynasów zaczyna się na skarpie w miejscu gdzie stoi przedwojenna kamienica z bardzo szykownymi mieszkaniami przy obecnej ulicy Sewerynów i Kopernika znajdował się pałac Lubomirskich wzniesiony w latach 1709-1733. Od 1754 roku należał do Barbary Gozdzkiej. Spadkobierczynią pałacu została Karolina Gozdzka, która dwa lata później wyszła za ks. Janusza Sanguszkę. Pałąc spłonął w roku 1776 lu 1777. Odbudowę po pożarze rozpoczął Sanguszko, jednak do poważniejszych prac doszło w 1780 roku za sprawą kolejnego męża Karoliny, jakim po rozwodzie stał się ks. Karol de Nassau (Karl Heinrich Nikolaus Otto, Prinz von Nassau-Siegen - ros. Карл-Генрих Нассау-Зиген) - jest on jednym z bohaterów Pana Tadeusza. Jego nazwisko nazwę dzisiaj opisywanemu miejscu. Mickiewicz przedstawił go w niebyt dobrym świetle jako księcia Denassów. Tymczasem nowy pałac spalił się w roku 1788. Ocalało tylko jedno z bocznych skrzydeł, które stało się schronieniem dla biedoty. Zrujnowany pałac bez większych zmian dotrwał do roku 1846. Ówczesny właściciel tych terenów - hrabia Seweryn Uruski postanowił zorganizować targowisko. Budynek Sewerynowa wzniósł znany nam już z przebudowy kościoła św. Katarzyny Franciszek Maria Lanci w latach 1846-48. Targowisko jednak nie zarobiło na siebie. W końcu lat 30. jego miejsce zajęły luksusowe, modernistyczne budynki mieszkalne przy ulicy Bartoszewicza, górujące nad Powiślem.
Poniżej pałacu na skarpie rozpoczęto urządzanie ogrodu. Po spaleniu się pałacu ogród zdziczał zamieniając się w bagniste rozlewisko. W 1891 roku tereny po Sewerynie Uruskim przejęła córka księżna Maria Światopełk-Czetwertyńska. Ogród po wstępnym uporządkowaniu stał się również miejscem do zarabiania pieniędzy. W ten sposób dochodzimy do zdjęcia dość dziwacznej obecnie budowli na stoku skarpy w sąsiedztwie ulicy Oboźnej.

Od Panoramy Tatr do warsztatu samochodowego © oelka

W roku 1896 według projektu Karola Kozłowskiego powstałą w tym miejscu rotunda mająca służyć prezentacji wielkiego panoramicznego obrazu "Panorama Tatr". Obraz powstał z inicjatywy dr Henryka Lgockiego - krakowskiego prawnika. Przedstawiał widok na Tatry ze szczytu Miedzianego. Malowaniem obrazu kierował Stanisław Janowski a początkowo Antoni Piotrowski. Zaangażowany był też niemiecki specjalista od wielkich panoram Ludwig Boller. Duży wkład w malowanie obrazu mieli też Stanisław Radziejowski, Kasper Żelechowski, udział w mniejszym stopniu brali też Apolinary Kotowicz, Konstanty Mańkowski i Władysław Wankie. Postacie związane z górami jakie pojawiły się na obrazie wyszły spod pędzla Teodora Axentowicza. Obraz po przygotowaniu szkiców z natury malowany był w Monachium, gdyż na terenie Polski nie było tak dużej pracowni, która pomieściła by cały obraz. A dzieło było bardzo pokaźnych rozmiarów: 115 metrów długości i 16 metrów wysokości. W porównaniu z nieznacznie starszą "Panoramą Racławicką" obraz był krótszy, wyższy i przez to o większej powierzchni. Gotowy obraz wystawiono w Monachium w 1896 roku, a następnie w budynku panoramy na Dynasach, czyli w budynku, którego relikty widać na powyższym zdjęciu. Obraz kosztował ponad 100 000 rubli. Wystawa nie przyniosła spodziewanych zysków. W 1899 roku Panorama Tatr została sprzedana na aukcji i pocięta na płótno. Na jednym z fragmentów płótna malarz, sam specjalizujący się w panoramach - Jan Styka namalował wielki obraz "Męczeństwo pierwszych chrześcijan" co wzbudziło różne kontrowersje i oskarżenia Styki. Tym bardziej, że później w rotundzie na Dynasach wystawiano obrazy Styki: "Cyrk Nerona" i "Trzy dni Zbawiciela". Tu trzeba jeszcze dodać, że "Panorama Tatr" była jedynym takim wielkim obrazem, który nie wyszedł spod pędzla Jana Styki lub Wojciecha Kossaka.
Jak prezentował się gmach panoramy w roku 1897, można zobaczyć na poniższym zdjęciu:

Źródło: Wikipedia

W latach 1911-13 we wnętrzu urządzono teatr, z którego korzystały różne zespoły.Znaczna część z nich związana byłą z kulturą żydowską. W 1938 roku na podstawie projektu Zasława Malickiego i Juliana Żakowskiego przebudowano gmach na garaż i warsztat samochodowy utrzymany w stylu modernistycznym. Budynek w znacznym stopniu został zniszczony w 1944 roku. Do dzisiaj zachowały się dwie najniższe kondygnacje. Po wojnie wykorzystywany był jako magazyn. Obecnie jest opuszczony i wykorzystywany przez bezdomnych.
Na zdjęciu z roku 1897 roku widać po prawej stronie zdjęcia drewniane budynki powstałe w roku 1892, według projektu Stefana Szyllera. Była to siedziba Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów.
WTC powstało nieco wcześniej, nim powstał budynek i tor kolarski dokoła sadzawki, bo w roku 1886, z inicjatywy hrabiego Edwarda Chrapkowskiego. Rok później otwarto pierwszy lokal towarzystwa, który mieścił się przy Marszałkowskiej 57. Dzisiaj trudno odnaleźć to miejsce w przestrzeni Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej, placu Konstytucji i poszerzonej kosztem nieparzystej strony ulicy Marszałkowskiej. Był to trójkątny plac u zbiegu ulic Koszykowej 43, Kaliksta (obecnie Śniadeckich) numer 2 i Marszałkowskiej 57. Dzisiaj miejsce to zajmuje zachodnia jezdnia placu Konstytucji skręcająca w tym miejscu w stronę ulicy Waryńskiego. Na poniższym zdjęciu będzie to miejsce gdzie stał fotograf oraz lewy brzeg zdjęcia.


W 1892 roku WTC przeprowadziło się na Dynasy, gdzie wydzierżawiło teren dawnych ogrodów pałacowych, położonych poniżej skarpy. Natomiast posesja przy Marszałkowskiej, Koszykowej i Śniadeckich została zabudowana. Kamienica powstała według projektu znanego nam już z projektu budynku panoramy na Dynasach Karola Kozłowskiego. Kamienica została mocno zniszczona przez radziecki atak w nocy z 12 na 13 maja 1943 roku. Pisałem o tym nalocie i jego skutkach nie dawno, bo 24 maja 2014 roku, prezentując znajdujący się na zapleczu bloku przy Nowowiejskiej Zakład dla Chronicznie Chorych Kobiet przy Nowowiejskiej 10A.
Tymczasem wróćmy na Dynasy. WTC wynajęło tu znacznie większy teren niż przy Marszałkowskiej. Oprócz budynku przeznaczonego na siedzibę Towarzystwa udało się dokoła sadzawki zbudować ziemny tor kolarski, który w roku 1921 otrzymał nawierzchnię betonową. Projekt siedziby sporządził Stefan Szyller. Budynek został przebudowany w roku 1926 według projektu F. Szymczaka. Budynek WTC widać na zdjęciu z roku 1897 powyżej wędkujących dżentelmenów, za trybuną. WTC opuściło ten teren w roku 1937, wraz z końcem jego dzierżawy. Jeszcze przed wojną zabudował się pas wzdłuż ulicy Dynasy, oraz narożnik Oboźnej z Topiel. Przez środek terenu WTC miała przebiegać aleja Pod Skarpą. Jej pozostałością jest ulica Cicha pomiędzy Tamką i Zajęczą. Dzisiaj teren ten prezentuje się tak:

Po prawej widać fragment zachowanego przyziemia rotundy. Teren w głębi zdjęcia zajmowała sadzawka i tor kolarski. Po prawej, gdzie obecnie buduje się współczesny blok znajdowała się siedziba WTC. Warto przypomnieć, że historię i współczesność kolarstwa i rowerów w Warszawie opisała Magdalena Stopa w książce "My, rowerzyści ___ z Warszawy". O książce i jej promocji pisałem 22 listopada 2013 roku.
Nie był to jedyny tor kolarski w Warszawie. Przed wojną tor kolarski był również zbudowany wokół boiska stadionu wojskowego przy ulicy Łazienkowskiej. Po wojnie w latach 1969-72 tor kolarski zbudowano na Grochowie, na terenie RKS "Orzeł" według projektu Janusza Kalbarczyka. Od 1995 roku tor jest wyłączony z eksploatacji i niszczeje. Nowy kryty tor kolarski powstał natomiast w 2008 roku w Pruszkowie.
Powróćmy jednak w okolicy Dynasów na ulicę Oboźną, aby kontynuować tematykę rowerowo-kolarską. Na zdjęciach tego nie widać, ale jest to jeden bardziej stromych podjazdów w Warszawie.  W przeciwieństwie do opisywanych na blogu 7 maja 2014 ulic Mostowej i Bednarskiej Oboźna jest pokryta asfaltem. Z map geodezyjnych wynika, że podjazd zaczyna się na wysokości około 83 metrów nad poziomem morza, a kończy koło 109m npm.  Według dostępnych danych nachylenie podjazdu wynosi do 5.2 na 500m do 8,1% na 100m długości. Poniżej widok w stronę skarpy. Mur oporowy w głębi oddziela odchodzącą w bok ulicę Dynasy. Do niej prowadzi od ulicy Sewerynów pierwszy w Warszawie kontrpas, gdyż Oboźna jest jednokierunkowa od ulicy Topiel do Karasia i Kopernika.

Poniżej widok na dolną część Oboźnej przy skrzyżowaniu z ulicami Topiel i Kruczkowskiego. Pochylenie Oboźnej nie jest jednolite. Jej podjazd jest trudniejszy od wznoszącej się równo Agrykoli, której pochylenie na odcinku 500m wynosi 5,1%, a na 100m 6,5%. Podobne pochylenie na odcinku 100m ma niedaleko położona Bednarska - 8,2%. Utrudnieniem jakie występuje na Oboźnej i Bednarskiej jest brak miejsca do rozpędzenia się na dole, ze względu na układ ulic poprzecznych i organizację ruchu. Blisko znajduje się też ulica Tamka z pasami dla rowerów. Jej nachylenie wynosi na 100 metrów od 3,1 do 6,3%.

Widoczny na zdjęciu blok na rogu ulic Topiel i Leszczyńskiej należy do osiedla Radna. Powstało ono w latach 1959-66 według projektu Grzegorza Chruścielewskiego i Zygmunta Stępińskiego. Miejsce w którym je zbudowano przez długi czas było gruzowiskiem. Planowano nawet pozostawienie go, jako trwałej pamiątki po zniszczeniach wojennych. Miał to być skansen z barykadami i wrakami czołgów. Szybko jednak zaczęły znikać zarówno cegły z barykad jak też i wraki. Najwyraźniej komuś się przydały. Część gruzowiska zaczęła zarastać roślinnością, krzakami i drzewami. W końcu zdecydowano teren przeznaczyć pod osiedle Śródmiejskiej Spółdzielni Mieszkaniowej.

Na koniec jeszcze trochę reklamy

Jest dostępny egzemplarz książki Davida Benneta "Metro"

"Metro" książka napisana przez Davida Bennetta, znanego z licznych publikacji na temat architektury i konstrukcji budowlanych. W swojej książce Bennett poruszył różne aspekty związane z działaniem i historią kolei miejskich. Książka posiada wiele kolorowych albumowych ilustracji, a także spis systemów metra ze stanem aktualności na lata 2004/2005. Wydana w 2005 roku przez czeskie wydawnictwo Fortuna Print w języku czeskim jest tłumaczeniem z języka angielskiego. Oryginalne wydanie - Octopus Publishing Group Ltd London 2004. Tłumaczenie na język czeski dokonał Daniel Amch.
Mimo, że książka wydana jest w języku czeskim jest tak zredagowana, że dla Polaków jej lektura nie powinna stanowić problemu.
Chętnych odsyłam do aukcji z tą książką.