Info

avatar Ten blog rowerowy prowadzi oelka z miasteczka Warszawa Śródmieście. Mam przejechane 23730.98 kilometrów w tym 681.59 w terenie. Jeżdżę z prędkością średnią 18.78 km/h i się wcale nie chwalę.
Więcej o mnie.

baton rowerowy bikestats.pl

Wykres roczny

Wykres roczny blog rowerowy oelka.bikestats.pl
  • DST 8.60km
  • Czas 00:30
  • VAVG 17.20km/h
  • VMAX 38.30km/h
  • Temperatura 15.4°C
  • Podjazdy 7m
  • Sprzęt ??? [Singel]
  • Aktywność Jazda na rowerze

Pomiędzy Śliską i Sienną, czyli Szpital Bersohnów i Baumanów

Piątek, 26 września 2014 · dodano: 05.04.2015 | Komentarze 0

Marszałkowska - pl. Konstytucji - Waryńskiego - Nowowiejska - Krzywickiego - Koszykowa - Lindeya - Żelazna - Złota - Twarda - Śliska - al. Jana Pawła II -- Sienna - Twarda - Pańska - Żelazna - Pereca - Ciepła - Grzybowska - pl. Grzybowski - Twarda - Emilii Plater - Koszykowa - Piękna - Poznańska - Wilcza - Emilii Plater - Koszykowa - Piękna


Pierwszy wyjazd tego dnia związany jest z dotarciem na skrzyżowanie Śliskiej i alei Jana Pawła II. 15 sierpnia 2012 roku jechałem sąsiednią ulicą Sienną. Jerzy Kasprzycki autor "Warszawskich Pożegnań" napisał kiedyś, że w zachodniej części Śródmieścia i na Woli niektóre ulice tworzą pary takie jak Prosta i Pańska, Śliska i Sienna czy Złota i Chmielna. Jest w tym dużo racji. Jednym z niewielu budynków przy Śliskiej jest budynek szpitala dla dzieci, schowany za biurowcem z przełomu lat 60. i 70. XX wieku.

Szpital Baumanów przy Śliskiej
Szpital Baumanów przy Śliskiej © oelka
Szpital powstał w latach 1876-78. Budowę sfinansowali Majer i Chaja Bersohnowie a ich córka Paulina ze swoim mężem Salomonem Baumanem. Projekt przygotował Artur Goebel. Powstał wówczas jednopiętrowy pawilon główny przy Śliskiej 51. Dodatkowo przy Śliskiej od strony wschodniej zbudowano drugi pawilon. Główny budynek szpitala rozbudowywany był dwa razy. Po raz pierwszy zapewne po 1909 roku, gdy do elewacji dobudowano klatkę schodową w półkolistej absydzie,podwyższono go także o jedną kondygnację. Po 1930 roku budynek został nadbudowany o jedno piętro.
W 2012 roku pisząc o Siennej prezentowałem widok na fragment tej ulicy, gdzie widać było również pawilon szpitalny zaadresowany jako Sienna 60. Dzisiaj bardziej aktualne zdjęcie tego budynku.  Chociaż przez te prawie trzy lata to miejsce się specjalnie nie zmieniło.


Pawilon ten powstał zapewne podczas rozbudowy szpitala w 1909 roku. Główne wejście do niego prowadzi nie od Siennej, lecz z terenu szpitala od strony Śliskiej. Z czasem do szpitala przyłączono też sąsiednią posesję z adresami Sienna 58 oraz Śliska 49.


Jak już wspomniałem przy bramie wraz z głównym budynkiem szpitala wzniesiono drugi pawilon, który po zniszczeniach wojennych został rozebrany już w okresie po II wojnie światowej. Obecnie w jego miejscu znajduje się parterowy barak, zajmujący też część działki przy Śliskiej 49.
Szpital miał w swojej historii lepsze i gorsze momenty swojego funkcjonowania. Do pierwszej wojny światowej finansowanie tej prywatnej placówki zapewniała Fundacja Bersohnów i Baumanów. Po I wojnie światowej skończyły się środki fundacji. Szpital znalazł się w trudnej sytuacji. Dopiero w latach 30. sytuacja finansowa się ustabilizowała za sprawą przejęcia szpitala przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci (chociaż nie musi to oznaczać współczesnego TPD, które jest kontynuatorem przedwojennego, związanego z PPS Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci). W przededniu wybuchu II wojny światowej była to bardzo nowoczesna placówka. Jej wadą od samego początku była mała liczba miejsc dla pacjentów. W 1940 roku szpital znalazł się na terenie getta.
Po ograniczeniu terenu getta, budynki przy Siennej i Śliskiej zostały zajęte przez Instytut Higieny Dziecięcej, który z racji stworzenia dzielnicy niemieckiej przy al. Szucha i ulicy Litewskiej, musiał opuścić swoją siedzibę przy tej drugiej ulicy. Po wojnie przy Śliskiej w latach 1946-50 znajdowała się siedziba i mieszkania pracowników Centralnego Komitetu Żydów Polskich. Następnie budynki zostały ponownie przebudowane na szpital. Umieszczono tu szpital zakaźny dla dzieci.

Warto jeszcze zwrócić uwagę na lekarzy związanych z tym szpitalem.
Pierwszym lekarzem naczelnym szpitala przy Śliskiej został Ludwik Chwat. Gdy obejmował stanowisko w szpitalu przy Śliskiej miał już za sobą wiele lat praktyki lekarskiej. W latach 70. XIX wieku na oddziale szpitala starozakonnych, gdzie pracował wprowadził pracę dezynfekcję narzędzi i rąk personelu medycznego kwasem karbolowym według pomysłu Joseph Listera. Pomysł Listera chociaż początkowo bardzo krytykowany zmniejszył śmiertelność chorych w szpitalach o 10%. Wcześniej bowiem wielu chorych umierało w wyniku zakażeń po zabiegach szpitalnych. Lister oparł się w swoich działaniach na odkryciach Ludwika Pasteura, o którym wspomniałem we wpisie z 22 lipca 2013 roku, gdy opisywałem gmach Warszawskiej Wytwórni Surowic i Szczepionek oraz o historii szczepień, których wprowadzenie zawdzięczamy Edwarda Jennerowi i Ludwikowi Pasteurowi.
Drugim znanym lekarzem, jaki praktykował w tym szpitalu był Julian Kramsztyk. Na Śliskiej był lekarzem, a następnie ordynatorem oddziału chorób wewnętrznych. Na blogu nazwisko to pojawiło się we wpisie z 5 września 2014 roku, gdy prezentowałem modernistyczną kamienicę przy Wilczej 69 i 71. W tej kamienicy mieszkał podczas swoich pobytów w Warszawie Roman Kramsztyk, syn Juliana. Roman był malarzem uczniem Józefa Mehoffera.
Kolejnym lekarzem pracującym w szpitalu Baumanów w latach 1909-1912, pozostającym pod wpływem Kramszytka był Henryk Goldszmit nam bardziej znany jako Janusz Korczak. Korczak pojawił się w niedawnym wpisie z 15 września 2014 roku, gdy opisywałem Dom Sierot przy obecnej Jaktorowskiej. Korczak w dramatycznych okolicznościach powrócił na Śliską, chociaż pod inny adres. W 1941 roku Dom Sierot w związku z ograniczeniem terenu getta musiał się przenieść do Gmachu Pracowników Handlowych i Przemysłowych przy Siennej 16 i Śliskiej 2 zarazem. Z tego budynku wraz ze swoimi podopiecznymi został wyprowadzony na Umschlagplatz, skąd trafił do obozu w Treblince. Z racji, że jesteśmy na Śliskiej warto poszukać tego miejsca, gdzie stał gmach przy Siennej 16 i Śliskiej 2.



Budynek po kolejnym zmniejszeniu getta znalazł się w części aryjskiej Warszawy. Przetrwał również Powstanie Warszawskie. Po wojnie stał się siedzibą Związku Zawodowego Pracowników Handlowych. Gdy w 1952 roku ruszyła budowa Pałacu Kultury gmach znalazł się tuż przy obecnym wejściu do Pałacu Młodzieży. Został rozebrany przed lipcem 1955 roku. Na zdjęciu widać po lewej stronie wejście do Pałacu Młodzieży. Alejka znajdująca się na osi zdjęcia prowadzi w miejscu gdzie znajdował się początkowy odcinek Śliskiej. W głębi widać również Śliską, która obecnie zaczyna się za ulicą Emilii Plater. Znajdujący się w parku bliżej Świętokrzyskiej pomnik upamiętniający Janusza Korczaka znajduje się na północ od przebiegu Śliskiej i lokalizacji Gmachu Pracowników Handlowych i Przemysłowych.
Poza Korczakiem warto jeszcze przypomnieć dwa nazwiska lekarzy ze Śliskiej 51. Pierwszą osobą jest Anna Braude-Hellerowa. Szpitalem Berhsonów i Baumanów kierowała od roku 1930 aż do jego likwidacji w sierpniu 1942 roku. Zginęła z wraz z personelem medycznym i chorymi w bunkrze przy Gęsiej 6, gdzie mieścił się szpital w ostatnim okresie istnienia getta. W 2001 roku na ścianie budynku szpitala przy Śliskiej umieszczono tablicę upamiętniającą Annę Braude-Hellerową.
Warto jeszcze wspomnieć Marka Edelmana jednego z bohaterów powstania w getcie i działacza opozycji - Komitetu Obrony Robotników w PRL-u, który w okresie wojny był gońcem w szpitalu. Po wojnie skończył studia medyczne w Łodzi gdzie później pracował jako lekarz. W szpitalu Berhsonów i Baumanów pracowała też teściowa Edelmana Anna Margolis - specjalizowała się w leczeniu gruźlicy.


O ulicy Siennej i Śliskiej można również posłuchać audycji jaka w czwartek 2 kwietnia 2015 roku została nadana w radiu Kampus - 97,1 FM. Opowiadałem tam o o tym jak prezentował się obszar obecnego placu Defilad przed rozpoczęciem budowy Pałacu Kultury i Nauki. Audycja w radiu Kampus nadawana jest w każdy czwartek po 16.40. Jej nagrania są również dostępne na stronie radia. Warto posłuchać wszystkich odcinków, nie tylko tych z moim udziałem. Audycje są realizowane we współpracy z Tu było, tu stało, o którym pisałem w 2013 roku przy okazji wydania drugiej edycji mapy rozebranych po 1989 roku obiektów w Warszawie o czym pisałem 28 listopada 2013 roku.





Komentarze
Nie ma jeszcze komentarzy. Komentuj

Imię: Zaloguj się · Zarejestruj się!

Wpisz trzy pierwsze znaki ze słowa oduma
Można używać znaczników: [b][/b] i [url=][/url]