Marszałkowska - pl. Konstytucji - Waryńskiego - Nowowiejska - al. Wyzwolenia - Sempołowskiej - al. Armii Ludowej - Al. Ujazdowskie - Agrykola - Szwoleżerów - 29 Listopada - Czerniakowska - Suligowskiego - Podchorążych - Sielecka - Jazgarzewska - Sobieskiego - Beethovena - Witosa - Becka - Most Siekierkowski - Wał Miedzeszyński - Ligustrowa - Bronowska - Masłowiecka - Jeziorowa - Panoramy - Peonii - Wał Miedzeszyński - Cyklamenów - Heliotropów -- Heliotropów - Cyklamenów - Wał Miedzeszyński - Most Siekierkowski - Becka - Witosa - Beethovena - Bobrowiecka - Czerska - Podchorążych - Suligowskiego - Czerniakowska - 29 Listopada - Szwoleżerów - Agrykola - Al. Ujazdowskie - al. Armii Ludowej - Sempołowskiej - al. Wyzwolenia - Nowowiejska - Waryńskiego - pl. Konstytucji - Koszykowa - Lwowska - Poznańska - Wilcza - Emilii Plater - Koszykowa - Piękna

Wczoraj była kapliczka w Skoroszach. Dzisiaj też zaczynam od kapliczki, którą znam od czasów mojego dzieciństwa. W czasach nam współczesnych nazwy Okopowa i Podchorążych nie łączą się nam w jedną całość. Okopowa kojarzy się bowiem z Wolą, a Podchorążych z Sielcami i pograniczem Mokotowa i Śródmieścia. Mimo to mają ze sobą dużo wspólnego.

Sielecka kapliczka © oelka

Jest kilka ulic w Warszawie, których istnienie jest związane z granicami Warszawy. Szczególnie wyraźnie odcisnęły się Okopy Lubomirskiego. Powstały w roku 1770, gdy Warszawa już dawno przekroczyła wcześniejsze obwałowania z 1624 roku nieco powiększone w 1659 roku, zwane Wałem Zygmuntowskim. Podobnie jak poprzednie obwałowania Okopy Lubomirskiego powstały w celach sanitarnych, aby można było kontrolować przepływ ludzi do i z miasta. Co miało duże znaczenie w czasach gdy Europę pustoszyły wielkie zarazy. Później funkcjonowały z powodów celnych. W miejscach, gdzie istniały wjazdy do miasta wzniesiono rogatki do kontroli wjeżdżających i wyjeżdżających z miasta. Do dzisiaj zachowały się rogatki przy placu Unii Lubelskiej, Zamoyskiego oraz późniejsze przy 11 Listopada i Szwedzkiej. Rogatki przy placu Unii Lubelskiej pojawiły się na blogu 29 sierpnia 2012 roku. Wzdłuż wałów wytyczona została droga. Jej śladem prowadzi kilka istniejących ulicy w Warszawie. Obecnie najbardziej znana z racji funkcji jest Okopowa na Woli. 
Przyszła Podchorążych po splantowaniu wału koło 1875 roku stała się przedmiejską ulicą biegnącą na znacznym odcinku wzdłuż granicy miasta. W 1890 roku otrzymała nazwę Okopowej. Koło 1919 roku otrzymała nazwę Podchorążych. Podobno na część tych, którzy rozpoczęli powstanie listopadowe. Warto tu wspomnieć ulicę 29 Listopada (opisaną na blogu 3 lutego 2013 roku), która również nawiązuje do tego wydarzenia. Znajduje się nie tak daleko, za Łazienkami lub jak ktoś woli obszarem koszar wojskowych. Przebieg ulicy Podchorążych jest zgodny niemal na całej długości z przebiegiem wałów i granicy miasta do 1916 roku. Warto dodać, że Najłatwiej zobaczyć to na planie. Jak już wiele razy czyniłem wykorzystałem do tego celu mapę Wojskowego Instytutu Geograficznego -arkusz P40-S31 Warszawa Mokotów z 1931 roku. Przebieg Okopowej - Podchorążych jest zaznaczony kolorem czerwonym. Przerywanymi liniami zaznaczony jest przebieg obecnej ulicy Gagarina, która została przeprowadzona przez teren Sielc koło roku 1957 w trakcie budowy nowego osiedla. Do 9 czerwca 1961 roku ulica funkcjonowała pod nazwą Nowoparkowa. Jak widać radziecki bohater, zdobywca kosmosu zajął miejsce nazwy będącej rusycyzmem. Nazwy z przedrostkiem "nowo-" to spadek po zaborach. Nie tak daleko od Sielc znajdowała się ulica Nowoaleksandryjska, która w 1917 roku stałą się Puławską. Do dzisiaj wykorzystuje się takie nazwy, chociaż najczęściej czasowo do czasu nadania tej właściwej. Tak się stało niedawno w Ursusie, gdzie podczas budowy ulicy używano nazwy Nowolazurowa, by ostatecznie nazwać ją 4 czerwca 1989.
Wróćmy jednak na Podchorążych. Osiedle na Sielcach z lat 50. XX wieku opisałem szerzej 17 czerwca 2012 roku. Co ciekawe przed wojną planowano budowę ulicy mającej zbliżony do Gagarina przebieg. Planowano wówczas wykorzystać do tego celu ulice: Podchorążych, Magnuszewską, Janowską i równoległą do niej Sukcesorską, Bończa i końcowy odcinek Podchorążych. Poza Podchorążych pozostałe ulice zostały wchłonięte przez nową arterię czyli ulicę Gagarina.

Numer 1 na powyższym planie to kaplica widoczna na tytułowym zdjęciu. W przeciwieństwie do opisywanej poprzednio kaplicy ze Skoroszy nie popadła w zapomnienie. Zawsze jak pamiętam były tam widoczne świeże kwiaty świadczące o tym, że są osoby dbające o jej stan. Znajduje się ona przy ogrodzeniu Parku Łazienkowskiego, w miejscu gdzie bieg ulicy Podchorążych załamuje się. Dzisiaj interesuje nas ta ulica od tego miejsca w stronę jej końca. Po prawej stronie widać ogrodzenie i drzewa w Parku Łazienkowskim. Budynki zamykające widok ulicy to obecna ulica Gagrina.



Numer 2 na planie to dwa przedwojenne budynki przy ulicy Podchorążych. Na zdjęciu powyżej znajdują się po lewej stronie ulicy, w głębi zdjęcia. Pierwszy z nich bliżej kapliczki to dom pon numerem 79. Bardzo możliwe, że pamięta jeszcze czasy, gdy Podchorążych była ulicą Okopową. Tym bardziej, że na planie z 1891 roku widocznego na mapie i zdjęciach lotniczych na stronie urzędu miasta jest w tym miejscu zaznaczony budynek.

Kolejny po sąsiedzku pod numerem 81 to modernistyczny dom wolnostojący. Z analizy zdjęć lotniczych z roku 1935 i mapy z 1936 można zauważyć, że musiał powstać przed rokiem 1935.

Warto zauważyć, że przy furtce przetrwała typowa latarnia adresowa. Tego typu latarnię prezentowałem 13 maja 2013
roku. Pod nią widać ślad po dawnej tablicy adresowej z numerem domu, nazwiskiem właściciela oraz numerem pobliskiego komisariatu policji państwowej. Do kompletu dołożyć można starą drewnianą skrzynię na piach do posypywania ulicy.
Charakterystyczne są płytki na cokole budynku. Przyznam, że wśród mocno niestety zaległej korespondencji jest też pytanie o takie płytki i ich producenta. Muszę to jeszcze sprawdzić, ale nie wykluczam jednak, że głównym producentem może być do dzisiaj znany producent terakoty i glazury w Opocznie. Kiedyś funkcjonujący jako Towarzystwo Akcyjne Dziewulski i Lange. Najłatwiej to sprawdzić patrząc na odwrotną stronę płytki. Te z Opoczna sygnowane były zazwyczaj gwiazdą i literami D oraz L po bokach. Gwiazda, chociaż już bez liter pojawiała się na terakocie z Opoczna nawet w latach 50. XX wieku. Kto wyprodukował płytki dla budynku ze zdjęcia nie wiem. Trudno to też sprawdzić bez zobaczenia płytki od spodu.
Wracając do ulicy Podchorążych: Dalej podążając w stronę końca ulicy docieramy do miejsca, gdzie Podchorążych skręcała w prawo w stronę Belwederskiej. Dzisiaj to szeroka arteria poświęcona Gagarinowi. W czasach,  gdy była to ulica Podchorążych teren Łazienek kończył się mniej więcej w miejscu gdzie widać lewy krawężnik jezdni północnej ulicy Gagarina. Tak więc budując ulice Nowoparkową (Gagarina) zmniejszono teren Parku Łazienkowskiego.



Numer 3 z mojego planu, to już prezentowany 15 lipca 2014 roku budynek Jankiela Hersza Steinberga z 1936 roku. Poniżej ich widok od strony obecnego końca ulicy Podchorążych. Pierwszy z nich to kamienica Rulskiej. Powstała koło roku 1936 na narożnej działce z ulicą Nabielaka. Otrzymała adres Podchorążych 99. Obecnie jest to Gagrina 31.  Wspominałem już przy okazji budynku przy Podchorążych 81 o płytkach klinkierowych. Tu obłożony jest nimi narożnik i parter budynku. Kolejny budynek powstał w tym samym czasie i zapewne jest dziełem tego samego architekta. Zbudowany został dla Jankiela Hersza Steinberga. Kiedyś był to adres Podchorążych 101 a obecnie Gagrina 33. Tu, o czym pisałem 15 lipca mieściła się przed wojną pracownia architektoniczna "Tygrysów", czyli Wacława Kłyszewskiego, Jerzego Mokrzyńskiego i Eugeniusza Wierzbickiego. W tej samej konwencji jak dwie opisane już kamienice powstała też trzecia, kiedyś przy Podchorążych 103, a obecnie Gagarina 35. Jej właścicielem również był Jankiel Hersz Steinberga.

W moim wpisie z 15 lipca przedstawiłem dwa budynki powojenne oznaczone na planie. Są to pochodzący z lat 50. Akademik Instytutu Nauk Społecznych przy KC PZPR (numer 4) oraz powstała w latach 70. księgarnia Uniwersus (numer 5).
Na koniec jeszcze przypomnę jeszcze wpis z 22 stycznia 2012 roku. Wówczas zaprezentowałem tajemniczy kamienny słup stojący przy początkowej części ulicy Podchorążych. Tak więc ta ulica będzie się tu jeszcze pojawiać.